De waarde van een indexpunt in de varkenshouderij

 

In de varkenshouderij is de genetische verbetering een cruciale factor voor winstgevendheid en productiviteit. Een genetische index is een belangrijk hulpmiddel dat varkenshouders helpt bij het nemen van beslissingen, omdat het een duidelijke maatstaf biedt voor het genetische potentieel van een dier. Dit artikel legt het concept en het belang van een index uit om de varkensproductie te optimaliseren.

Wat is een indexpunt?

Een indexpunt is een numerieke waarde die het genetische potentieel van een dier voorspelt door verschillende kenmerken te combineren. Een PIC-index houdt bijvoorbeeld rekening met meer dan twintig factoren, zoals groeisnelheid, voerefficiëntie en reproductieprestaties. Elk kenmerk wordt gewogen op basis van de economische waarde, waardoor één enkele waarde ontstaat die de potentiële winstgevendheid van een dier weerspiegelt. Dit proces zorgt ervoor dat dieren worden beoordeeld op basis van hun bijdrage aan het algehele succes van een productiesysteem.

De index vereenvoudigt de vergelijking tussen dieren en stelt fokkers en zeugenhouders in staat om snel onderbouwde beslissingen te nemen. Een hogere index staat voor een groter genetisch potentieel en daarmee voor een hogere winstgevendheid.

Verschillen tussen indexen voor zeugen- en berenlijnen

Genetische indexen worden aangepast om de verschillende rollen van eindberen en zeugenlijnen te weerspiegelen. Eindberen worden voornamelijk geselecteerd op groeiprestaties en slachteigenschappen, terwijl zeugenlijnen worden beoordeeld op reproductieprestaties, robuustheid en overlevingskansen van biggen.

Bij maternale indexen ligt de focus op kenmerken zoals het aantal geboren biggen, het geboortegewicht en de reproductieprestaties. Toch speelt efficiënte groei een belangrijke rol, zodat zeugenlijnen ook bijdragen aan de totale productiviteit.

"De maternale index hecht veel waarde aan reproductiekenmerken zoals het aantal geboren biggen en de robuustheid van de zeug, maar houdt ook rekening met efficiënte groei," legt Saskia Bloemhof, Genetic Services Director, uit.

Hoe worden indexen berekend en waarom veranderen ze in de tijd?

Indexen zijn dynamisch en worden regelmatig – bij PIC wekelijks – geactualiseerd om de nieuwste genetische informatie te verwerken. Ze integreren gegevens van het dier zelf, zijn verwanten en genomische analyses. Dankzij deze aanpak wordt een continue genetische verbetering gegarandeerd, met een gemiddelde jaarlijkse stijging van ongeveer twintig indexpunten. Dit resulteert in een geschatte toename van de winstgevendheid van meer dan € 3 per vleesvarken per jaar (onder de aanname van volledige PIC-genetica).

Het voordeel van het GNX-programma

Een belangrijk instrument van PIC is het GNX-programma, dat de kloof tussen kernfokkerij en commerciële productie overbrugt. GN staat voor genetische nucleus en X symboliseert kruisingen. In tegenstelling tot traditionele genetische selectie verzamelt dit programma prestatiegegevens uit commerciële bedrijven – precies de omgevingen waarin de nakomelingen van de geselecteerde fokdieren uiteindelijk moeten presteren. Deze gegevens omvatten kenmerken zoals overlevingspercentage van spenen tot slachten, afwijkingen en karkaskwaliteit.

"Door gegevens uit commerciële bedrijven mee te nemen vóór de definitieve fokbeslissing, zorgen we ervoor dat de geselecteerde zuivere fokdieren geoptimaliseerd zijn voor echte productieomgevingen," legt Saskia Bloemhof uit.

Deze aanpak stelt PIC in staat om het genetische potentieel van beren en zeugen onder praktijkomstandigheden te valideren, waardoor de index nog relevanter en betrouwbaarder wordt. Het GNX-programma laat zien hoe PIC zijn fokselectieproces voortdurend verbetert om de winstgevendheid van klanten te maximaliseren.

De rollende basis bij de indexberekening

Een belangrijk concept in de indexberekening is het gebruik van een rollende basis. Deze methode kalibreert de index wekelijks opnieuw door dieren te vergelijken met het gemiddelde genetische niveau van dieren die in de afgelopen twee jaar zijn geselecteerd. Dit betekent dat de referentiebasis, waarmee een dier wordt vergeleken en gerangschikt, wekelijks opschuift. Daarom zien we bij oudere dieren een daling in hun indexwaarde, niet omdat ze genetisch minderwaardig zijn, maar omdat de referentie wordt bepaald door de superieure genetica van jongere generaties.

"Na verloop van tijd daalt de indexwaarde van een dier simpelweg omdat betere, meestal jongere genetica in de basis wordt opgenomen," zegt Saskia Bloemhof. "Dit betekent niet dat het dier slechter is – het is juist een teken van vooruitgang in genetische verbetering binnen de lijn."

Door de rollende basis blijft de index een relevante en effectieve beoordelingsmethode voor genetisch potentieel in vergelijking met de actuele eisen.

Economische waarde van een indexpunt

De economische waarde van een indexpunt wordt bepaald door dieren met hoge en lage indexwaarden te vergelijken. Dieren met hogere indexwaarden hebben doorgaans superieure kenmerken, zoals snellere groei en betere voerefficiëntie, wat de kosten verlaagt en de inkomsten verhoogt. Elk afzonderlijk indexpunt in een PIC-index draagt ongeveer € 0,20 bij aan de economische waarde, waarbij deze waarde wordt verdeeld over de bijdragen van beren- en zeugenlijnen.

Om de waarde van een indexpunt te bepalen, worden de genetische verschillen tussen groepen dieren met hoge en lage indexwaarden berekend. De geschatte fokwaarden (EBV) voor alle kenmerken in de index – waaronder aantal geboren biggen, biggenuitval, terugkomers, voerefficiëntie, groeisnelheid, spekdikte en meer – worden gewogen op basis van hun economische impact. Het verschil in economische prestaties tussen deze groepen wordt gedeeld door het verschil in hun indexpunten om de waarde van een enkel indexpunt te bepalen.

"We valideren de waarde van een indexpunt in commerciële bedrijven door de prestaties van dieren met hoge en lage indexwaarden te vergelijken," zegt Saskia Bloemhof.

Praktische toepassingen voor producenten

Indexpunten bieden waardevolle inzichten die producenten ondersteunen bij strategische beslissingen op het gebied van fokkerij, selectie en zeugenstapel management. Door gericht gebruik te maken van dieren met hoge indexwaarden kunnen bedrijven het genetische potentieel van hun kudde systematisch verbeteren.

Op indexwaarden gebaseerde richtlijnen helpen zeugenhouders om de meest waardevolle dieren voor de fokkerij en de juiste dieren voor de slacht te selecteren. Bijvoorbeeld, dieren uit de top 15% van de indexranglijst kunnen worden ingezet voor zuivere fokkerij om genetische vooruitgang te maximaliseren. Daarentegen kunnen dieren uit de onderste 10% worden aanbevolen voor de slacht, zodat alleen de beste genetica de volgende generatie beïnvloedt.

Wekelijkse feedbackrapporten uit de PIC-genetica-database PIC®traq stellen zeugenhouders in staat hun selectie te evalueren en hun vooruitgang richting lange termijn doelen te monitoren. Deze tools maken data gestuurde beslissingen mogelijk die aansluiten bij de bedrijfsdoelstellingen.

Een hulpmiddel voor continue verbetering

Het indexpunt is de maatstaf voor continue genetische en economische vooruitgang. Door genetische gegevens te combineren met economische factoren helpt dit hulpmiddel zeugenhouders om de productiviteit en winstgevendheid in de varkensproductie te verhogen. Indexpunten zijn niet alleen getallen – ze zijn een indicator voor een duurzamere en winstgevendere toekomst.

"Hoe hoger de index, hoe groter het genetische potentieel van een dier," vat Saskia Bloemhof samen. "Dit zorgt ervoor dat producenten zich kunnen richten op wat echt bijdraagt aan de winstgevendheid."